ฉากเหล็ก คือเครื่องมือที่ใช้เพื่อวัดขนาดการสร้างมุมฉาก ตรวจสอบการได้ฉากของงานชนิดต่าง ๆ หรือใช้วัดขนาดความกว้าง ยาว ลึกของชิ้นงานที่มีขนาดเล็ก มีส่วนประกอบ 2 ส่วนคือ ใบฉาก และด้ามฉาก โดยทั้ง 2 ส่วนยึดติดกันเป็นมุม 90 องศา ความยาวของใบฉากมีตั้งแต่ 6 นิ้วขึ้นไป ซึ่งเป็นขนาดที่นิยมใช้ ที่ใบฉากทั้งสองด้านทุกขนาดมีมาตรส่วนเป็นนิ้ว และเซนติเมตร บอกกำกับไว้ วิธีการใช้งาน
การใช้ฉากในงานช่างสามารถใช้งานในลักษณะงานอย่างไรบ้าง
- ใช้ในการวัดขนาด ฉากมีด้านทั้งสองของใบมีมาตราส่วนเป็นนิ้ว และเซนติเมตรกำกับไว้ฉะนั้นในการใช้ฉากวัดขนาดความกว้างยาวของงาน ใช้วิธีการวัดการวัดขนาดความกว้าง ยาวเหมือนกับการวัดด้วยไม้เมตร หรือตลับเมตร
- ใช้ในการขีดเส้นฉาก เพราะฉากเหล็กมีลักษณะการประกอบเป็นมุมฉากอยู่แล้ว ดังนั้นการนำด้ามฉากไปแนบกับขอบที่เรียบชิ้นงานใด ทิศทางของใบฉากย่อมทำมุมได้ 90 องศาเสมอ ดังนั้นในการตัดไม้ให้ได้ฉากกับแนวข้างลำตัวไม้ เมื่อนำฉากมาแนบ การขีดเส้นตามแนวของใบฉากคือเส้นที่บอกให้ทราบถึงแนวตัดหัวไม้ได้ฉากเสมอ
- การใช้ฉากเหล็กเพื่อตรวจสอบมุม 90 องศาของชิ้นงาน เป็นการตรวจสอบโดยนำฉากเหล็กไปแนบในจุดที่ตรวจสอบ แต่การตรวจสอบได้ความเที่ยงตรงมากน้อยแค่ไหนต้องตรวจสอบฉากก่อน
วิธีการเลือกฉากเหล็ก
ในความเป็นจริงแล้วงานโครงสร้างต่าง ๆ ไม่ได้มีเฉพาะมุมฉากเท่านั้น การจะเลือกฉากเหล็กสักอันจึงจำเป็นต้องดูจากประเภทการใช้งานเป็นหลัก และยังควรเลือกให้เหมาะสมกับอุปกรณ์ที่ต้องการวัด เพื่อให้ฉากเหล็กที่เลือกซื้อนั้นเกิดประโยชน์สูงสุดในการใช้งานค่ะ
เลือกฉากเหล็กจากประเภทการใช้งาน
แม้ว่ามาตรฐานมุมฉากจะถูกกำหนดไว้ที่ 90 องศา แต่ลักษณะการใช้งานฉากเหล็กในงานช่างแต่ละชนิดย่อมต่างกัน ดังนั้นการเลือกฉากเหล็กควรเลือกจากประเภทการใช้งานตามขนาดของมุมที่ต้องการวัด ลักษณะการเข้ามุม ตลอดจนมุมปลีกย่อย ด้วยเหตุนี้ฉากเหล็กจึงได้รับการออกแบบให้มีหลากหลายประเภทเพื่อตอบสนองการใช้งานทุกรูปแบบนั่นเองค่ะ
ฉากเป็น
ถือเป็นฉากเหล็กที่เหมาะสำหรับการใช้งานที่ต้องการปรับเปลี่ยนองศาในการเข้ามุม โดยฉากเป็นนี้สามารถปรับองศาได้อย่างอิสระเพื่อปรับให้ได้มุมตามต้องการ “ฉากเป็น” จึงถือเป็นฉากวัดที่ใช้งานได้อย่างอเนกประสงค์ อีกทั้งด้ามจับยังมักจะทำจากไม้หรือพลาสติก ส่วนใบฉากทำจากเหล็กและสามารถแยกใบกับด้ามจับออกจากกันได้ หลังจากได้มุมตามความต้องการการแล้วผู้ใช้สามารถล็อกองศาที่ต้องการด้วยสลักเพื่อป้องกันความคลาดเคลื่อน ด้วยคุณสมบัติที่สามารถปรับมุมได้แบบไม่ตายตัวนี้เอง จึงเป็นที่มาของชื่อ “ฉากเป็น” ซึ่งนิยมใช้ในการเข้าเดือย และงานไม้ทั่วไป
ฉากตาย
ฉากเหล็กชนิดนี้ไม่สามารถปรับมุมได้ โดยจะมีมุมมาตรฐานจากโรงงานกำหนดไว้ที่ 90 องศา จึงเหมาะสำหรับงานช่างที่ต้องการการเข้ามุม 90 องศาเป็นประจำ เพราะสามารถใช้ได้เลยโดยไม่ต้องปรับมุม แต่ฉากตายนี้มาพร้อมกับความสามารถในการวัดมุม 45 องศา ได้ด้วยค่ะ ซึ่งฉากตายมักพบเห็นได้ทั่วไปในงานช่างแทบทุกประเภท และมักจะทำจากโลหะแข็ง เช่น อะลูมิเนียม สเตนเลส เหล็กเคลือบ เป็นต้น ปัจจุบันฉากตายมีการออกแบบให้ใช้งานได้หลากหลาย ในบางรุ่นจะมีตัววัดระดับน้ำและสามารถเลื่อนซ้ายขวาได้อีกด้วย
ฉากสามเหลี่ยม
ฉากสามเหลี่ยมเป็นฉากเหล็กที่มักจะมาพร้อมกับมุมฉากและมุม 45 องศา บริเวณด้านทั้งสามของฉากจะมีสเกลหน่วยวัดระบบเมตริก (มิลลิเมตร) และระบบอิมพิเรียล (นิ้ว) คล้ายกับไม้บรรทัดทั่วไป ถือเป็นฉากที่ค่อนข้างมีความละเอียดสูง ซึ่งช่างไม้มักจะเรียกว่า “ฉากเรขาคณิต” นิยมใช้ในงานไม้ DIY และกลุ่มงานช่างฝีมือหรือวิศวกร เรียกได้ว่าใช้งานอย่างอเนกประสงค์เลยก็ว่าได้ ทั้งนี้ สันด้านข้างของฉากสามเหลี่ยมด้านหนึ่งยังมีขอบยกสูง เพื่อให้ฉากนั้นแนบสนิทกับชิ้นงาน ช่วยให้การวัด การตีเส้นเป็นไปอย่างแม่นยำมากยิ่งขึ้น
เลือกขนาดฉากเหล็กให้เหมาะกับอุปกรณ์ที่ต้องการวัดขนาด
สิ่งสำคัญอีกอย่างหนึ่งที่จะละเลยไปไม่ได้ก็คือ การเลือกฉากเหล็กให้เหมาะสมกับอุปกรณ์ที่จะนำไปวัด โดยต้องเป็นฉากเหล็กที่ไม่กว้างหรือยาวจนเกินไป เพราะบางครั้งฉากเหล็กที่มีขนาดใหญ่เกินไปอาจใช้งานในพื้นที่จำกัดและพื้นที่ที่มีความซับซ้อนสูงได้ยาก ทำให้เป็นอุปสรรคในการวัดมุม เช่น ในงานช่างไม้ที่ทำชิ้นส่วนขนาดเล็ก หากเลือกใช้ฉากเหล็กขนาดกลางหรือขนาดใหญ่ก็จะไม่สามารถนำฉากเข้าไปวัดมุมได้
